Het fokken op kleur met konijnen wordt extra leuk als je inzicht hebt in de manieren waarop bepaalde kleuren overerven. (Zie onder voor foto's)

De informatie die in staat voor de kleur van het vacht is gelegen op allelen. Deze allelen bestaan altijd uit paren -> 1 allel van de moeder en 1 allel van de vader.

Voorbeeld: overerving oogkleur bij de mens (blauw (b) en bruin (B)): Bruin is dominant (geschreven met hoofdletter) over blauwe oogkleur (geschreven met kleine letter). Dit betekend wanneer er minimaal 1 allel voor bruine ogen aanwezig is, een nakomeling bruine ogen zal krijgen (B/B of B/b).
Blauwe oogkleur vererft recessief. Dit betekend dat een nakomeling met blauwe ogen altijd een allel voor blauw van beide ouders gekregen heeft (b/b). Ook betekend dit dat iemand met bruine ogen (dominant) toch een allel voor blauwe ogen kan dragen (recessief) -> B/b. Zo iemand kan aan een nakomeling dan ofwel de B (bruin) ofwel de b (blauw) doorgeven.
Conclusie:                                                                          

b/b x b/b -> 100% b/b (blauwe ogen)
B/B x B/B -> 100 % B/B (bruine ogen)
B/b x b/b -> 50 % B/b (bruin) en 50% b/b (blauw)
B/b x B/b -> 25 % B/B (bruin), 50 % B/b (bruin) en 25% b/b (blauw)

De allelen van een dier wordt het genotype genoemd (zit het woord 'gen' in). De kleur die het dier uiteindelijk krijgt wordt het fenotype genoemd.

Nu zijn er heel veel verschillende vachtkleuren/kleurcombinaties mogelijk bij konijnen en al deze informatie ligt verspreid waardoor deze afzonderlijk van elkaar kunnen overerven. Hierdoor worden de verschillende allelen onderverdeeld in loci. Dit lijkt lastig, maar wanneer je de indeling steeds volgt zal dit gauw makkelijker worden.

Ik zal het hier eerst alleen bij de loci A t/m E houden (Engelse benaming), omdat deze het meest relevant zijn voor de Kleinrexen in Nederland op dit moment.

Locus A: Agouti-patroon = wildkleur
A = wildkleur
a^t = otter
a = effen

Wildkleur is dominant over otter en wildkleur en otter zijn weer dominant over effen. Deze volgorde van dominantie bestaat in elke locus. Daarom zullen de meest dominante bovenaan staan en de meest recessieve onderaan in de lijst. Hier loop ik wat vooruit op zaken maar een tan-konijn is eigenlijk een otterkonijn met roodversterkers.

Locus B: Black/chocolate
B = zwart
b = havanna = bruin, ookwel chocolate genoemd in het Engels

Havanna dieren hebben altijd een b/b (meest recessief) en kunnen dus geen zwart dragen. Andersom gaat dit dan wel -> B/b dier is zwart, maar draagt een allel voor havanna waardoor hij afhankelijk van de fokpartner dus havannajongen kan geven.

Locus C:  Chinchilla, Marter, Rus, Wit-roodoog
C = geen invloed op pigment
chd = chinchilla
chl = marter
ch^h = rus
c = wit-roodoog

Je merkt hier, hoe verder je naar beneden gaat in de lijst hoe minder pigment er overblijft. Vanaf de rus-tekening heeft het konijn het pigment in de ogen ook al verloren en wordt de oogkleur dus rood. (Witte konijnen met blauwe ogen horen niet in dit rijtje thuis. De blauwe oogkleur wordt via een andere locus geregeld en wordt niet besproken.)

Locus D: Dilute (= verdunning)
D = geen verdunning
d = verdunning

Dit is de simpelste van de besproken loci en is gelijkaardig aan het voorbeeld met bruine/blauwe oogkleur bij de mens.
Aangezien verdunning recessief is, heb je twee d-allelen nodig om een verdund dier te krijgen.

Zwart -> Blauw
Havanna -> Feh = Lilac

Een zwart of havanna dier kan de verdunning dus wel dragen (D/d) waardoor nakomelingen ook drager kunnen zijn van verdunning of (afhankelijk van de fokpartner) zelf verdund zijn.

E-locus: Extensie. Deze locus heeft invloed op het zwarte pigment in een haar
E^s = ijzergrauw
E = extensie (basiskleur over hele haarschacht aanwezig)
E^j = japanner/tricolour
e = geen extensie (andere kleur neemt deel haarschacht over -> madagascar/geelwildkleur)

The E-locus bepaald of de basiskleur van het konijn (zwart, blauw, havanna of feh) zich uitstrekt over de hele haarschacht of dat de basiskleur op een bepaald moment stopt en een andere kleur overneemt (= extensie van de basiskleur)
Ijzergrauw is hier het meest dominante allel. Wanneer 2x aanwezig heeft het dier een andere vacht dan wanneer het maar 1x aanwezig is. Een dier met 2x ijzergrauw is bijna zwart, maar heeft vaak nog wel een bruine triangel en/of roestvlekken op het zwarte vacht. Binnen de Kleinrexen is er geen ijzergrauw aanwezig, dus hier laat ik het bij.

Ik ben er bij  de E-locus al een beetje over begonnen, maar naast de dominantieverhouding binnen een locus, hebben loci ook invloed op elkaar. Hierdoor ontstaat er een veel groter kleurenpalet aan mogelijke kleuren en dan heb ik het nog niet eens over Dalmatiner/Papillon/Hollander/ verzilvering/ wit-blauwoog/brede-band-factor/rood-versterkers en Lutino loci gehad! Maar dit zou ons nu te ver leiden.

Samenvatting en voorbeeld:

Ieder konijn heeft de loci A t/m E om zijn vachtkleur te bepalen.

Binnen deze loci zijn er verschillende allelen, steeds 1 van vader en 1 van moeder gekregen.
Voorbeeld: een Castor Kleinrex is een zwart-wildkleur dier. Zijn Genotype is in ieder geval: A.B.C.D.E.  A voor de wildkleur. Hij kan ofwel 2x wildkleur dragen, ofwel 1x wildkleur en 1x otter of effen. Hij is zwartwildkleur, dus heeft in ieder geval 1 B. Als hij drager is van havanna is het Bb. Hij heeft in ieder geval 1x C, theoretisch zou hij ofwel nog een C hebben, ofwel drager zijn van een van de andere allelen binnen deze locus. Zwart is geen verdunning, daarom in ieder geval 1x D. Tot slot is er bij een Castor geen invloed op de extensie van het pigment, hierdoor heeft hij minstens 1x E.

Castor = zwartwildkleur                                                 A.B.C.D.E.
Amber = havannawildkleur                                             A.bbC.D.E.
Opaal = blauwwildkleur (= verdunde Castor)                    A.B.C.ddE.
Luchs = fehwildkleur (= verdunde Amber)                        A.bbC.ddE.

Zwart otter          a^t.B.C.D.E
Havana otter        a^t.bbC.D.E
Blauw otter          a^t.B.C.ddE.
Feh otter             a^t.bbC.ddE.
                                                 

                                                  Wanneer E-locus -> ee
Effen zwart         aaB.C.D.E.         Madagascar
Effen havanna     aabbC.D.E.         Havannamadagascar
Effen blauw        aaB.C.ddE.         Blauwmadagascar = Isabella/Fawn/Cream
Effen feh            aabbC.ddE.         Fehmadagascar = Beige

Begint er al een logica in te komen? Hier heb ik alle dieren voor de A-locus uitgeschreven met invloed van de B- en D-locus en bij de effen dieren ook al de E-locus.

Op deze manier kan je dit ook voor de andere loci doen. Er bestaan blauwe chinchilla's, maar ook bvb zwartwildkleur chinchilla's.
Er bestaan zowel zwarte, als blauwe of feh russen.
Een donker sepia bruin marter met 2x ee (non-extension) wordt een donkergeel marter etc.

Op deze manier kunnen we al aan 144 verschillende vachtkleuren/variëteiten komen bij het konijn!